XCHECKERVIET.MY là tên miền phụ khi checkerviet không truy cập được. 
SỰ VĨ ĐẠI CỦA SIR ALEX LÀ MỘT, LÀ RIÊNG, LÀ DUY NHẤT
Ngày 31/12, ngày cuối cùng của năm và là ngày sinh của một nhân vật lỗi lạc trong làng bóng đá thế giới: Sinh nhật lần thứ 75 của Sir Alex Ferguson. Hơn 3 năm kể từ ngày ông rời nhiệm sở lui về hậu trường, cái tên Sir Alex Ferguson vẫn thường xuyên xuất hiện trong các buổi nói chuyện như đề tài được quan tâm nhất trên các mặt báo. Dù Sir Alex đã rời xa ống kính máy quay thì thương hiệu M.U sẽ mãi mãi gắn chặt với tên tuổi của ông, như một sự ghi nhận về chiến lược gia xuất chúng nhất lịch sử bóng đá Anh.
Không giống như đại đa số HLV mang tính biểu tượng khác, thành công của Sir Alex trong cabin huấn luyện không chịu ảnh hưởng quá nhiều bởi các yếu tố chiến thuật hay những cuộc cách mạng bóng đá trong thời đại. Cách tiếp cận vinh quang của Sir Alex, dù đôi lúc bị đám đông phản đối, mang đậm bản sắc và cá tính thuần khiết của chính con người này, chủ nhân của 50 danh hiệu tập thể và 70 giải thưởng cá nhân lớn nhỏ.
Trong một bối cảnh cho trước và những nguyên liệu có sẵn hạn chế về mặt số lượng, Sir Alex vẫn biết cách biến những món ăn bình dân thành thức quà làm nao nức lòng người. Tính kiên định tới tuyệt đối và thậm chí là tự kiêu của Sir Alex khiến những đối thủ trực tiếp của ông cũng phải nghiêng mình ngã mũ.
Hôm nay, trong ngày cuối cùng của năm 2016, chúng ta sẽ nói về Sir Alex - biểu tượng bóng đá và văn hóa không chỉ gói gọn trong phạm vi thành phố Manchester, mà còn là toàn cõi lãnh thổ nước Anh.
HỌC HUẤN LUYỆN TỪ NGOÀI ĐƯỜNG PITCH
16 tuổi, Alex Ferguson, con trai của một thợ đóng tàu tại Govan, Scotland chập chững những bước đi đầu tiên trong nghề cầu thủ. Queen's Park, một CLB nghiệp dư đã phát hiện tài năng và trao cơ hội cho Sir Alex. Nhưng viên gạch đầu tiên giúp định hình nên nhân cách của HLV xuất sắc bậc nhất sau này không mấy liên quan tới bóng đá. Đó là nhà máy Remington Rand, nơi Sir Alex tham gia khóa quản trị viên tập sự suốt 5 năm liền (1968-1962).
Ngoài giờ đá bóng, lịch trình hàng ngày của chàng trai Alex là bắt xe buýt từ khu tập thể tại Govan, đi về hướng Tây Nam ở Glasgow tới Hilington, nơi ông sẽ theo học để trở thành một nhân viên chế tạo máy đánh chữ sau này.
Vào cùng đợt với Ferguson còn có 6 người bạn đồng trang lứa khác. Gọi là “tập sự” cho “sang mồm” chứ thực ra, họ chỉ đơn thuần là những công nhân bậc cao trong một công ty chuyên xuất khẩu máy đánh chữ mà thôi. Tất nhiên, tầng lớp bình dân tới từ phía Bắc đều có chung sở thích là bóng đá.
Janette Campbell, nữ nhân viên đánh máy chính thức kể lại, sau giờ làm, đám đàn ông con trai thường kéo nhau tới các trại bóng đá. Và ai nấy đều chăm chú lắng nghe những câu chuyện về bóng đá mà “cầu thủ” Ferguson thao thao bất tuyệt. Những mẩu chuyện trong thời đại khan hiếm thông tin ngày ấy chẳng khác nào liều doping với những “con người bóng đá”. Nhờ chúng, mọi người tôn Ferguson làm “thủ lĩnh”.
Chàng trai Alex Ferguson, với tính cách kiên cường của người Scott chính hiệu, đã tạo vị thế cho mình bằng bản lĩnh chính trị và đức hy sinh, những yếu tố cơ bản để phát triển thành một nhà cầm quân đại tài sau này.
Thực ra, bóng đá chỉ là phần phụ. Sức nặng của tiếng nói của Alex Ferguson tới từ bản lĩnh chính trị và đức hy sinh của cậu. Chàng trai trẻ năm nào luôn đứng ra thay mặt anh em đòi hỏi quyền bình đẳng cho người lao động. Ở Govan, người ta không gọi cậu bằng cái tên thuần chất Anh “Alex”. Họ gọi cậu là “Alec” như muốn ám chỉ một người Anh ưu tú của thế hệ mới.
Hết khóa tập sự, Alex Ferguson tiếp tục sắm vai chuyên viên thương mại thêm 12 tháng. Tuổi 22, ông đưa ra quyết định phải trở thành cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp, vì bóng đá là đam mê lớn nhất cuộc đời. Nhưng ông không thích “đá bóng” đơn thuần mà còn thích “nói về bóng đá” như phần việc thường làm ở nhà máy, tức là những vị trí cao cấp hơn trong ngành công nghiệp này.
Vậy nên, ngay thời khắc xỏ giày vào sân chơi bóng nhà nghề mỗi dịp cuối tuần, Ferguson liền học thêm khóa đào tạo chứng chỉ B bằng HLV để mỗi mùa hè, khi mùa giải khép lại, lại được ra thực địa rèn giũa khả năng kể chuyện và truyền giáo kia.
LÀM CẦU THỦ LÀ MỘT BẤT CÔNG
Nếu sự nghiệp huấn luyện của Sir Alex đầy ắp những vinh quang thì đời đá bóng của ông lại chẳng mấy suôn sẻ, bất chấp thực tế ông từng là cầu thủ có giá trị chuyển nhượng cao nhất Scotland khi chuyển tới Rangers mùa hè năm 1967 với giá 65.000 bảng. Thật ngạc nhiên, phải không?
Mọi thứ đã chẳng mấy suôn sẻ từ đầu. Ước mơ lớn nhất ngày trẻ của Ferguson là khoác áo Rangers, nhưng cha và anh trai ông lại là fan của Celtic - đối thủ không đội trời chung của Rangers. Năm 1961, khi Ferguson thổ lộ giấc mơ thầm kín ấy, cha ông, người vừa may mắn chữa khỏi căn bệnh ung thư đường ruột đã nói: “Con không được phép phá vỡ truyền thống gia đình”.
Bến đỗ thứ hai của Ferguson là St.Johnstone, 3 năm sau khi chính thức được bản đồ bóng đá Scotland ghi danh. Tuy nhiên, vì một lý do nào đó, HLV trưởng không cho Ferguson tham gia vào thành phần đội một. Ông bị đẩy đẩy xuống đội trẻ Muirton Park, nơi khoảng... 40 khán giả, chủ yếu là phụ huynh cầu thủ tới cổ vũ chiều thứ sáu hàng tuần. Thậm chí, chuyện đã có thể tồi tệ hơn khi Ferguson dính chấn thương nghiêm trọng trong trận đấu gặp Airdie, tưởng phải giã từ sự nghiệp.
Hết chấn thương, các cơn ác mộng khác tiếp tục ập đến. Trong 3 trận Ferguson ra sân, đội toàn thua và thủng lưới... 24 quả. Ở nhà, các thành viên trong gia đình bắt đầu hết kiên nhẫn với sự nghiệp cầu thủ “chẳng ra đâu với đâu” của Ferguson. Đó là lúc mà cả nhà Ferguson lên kế hoạch sang Canada định cư, chỉ còn chờ đứa con cứng đầu đặt bút khai hồ sơ.
Sự nghiệp cầu thủ đầy rẫy những gian truân chính là những lò lửa tôi luyện nên một bậc thầy chiến thuật, một nhạc trưởng lỗi lạc tại Nhà hát của những giấc mơ Old Trafford.
Vào ngày thứ Sáu, cả bầu trời như sụp đổ trước mặt Ferguson. Người quản lý của ông nhận điện thoại từ bạn gái của anh trai Ferguson, nói rằng ông bị cảm cúm và không thể góp mặt trong trận đấu gặp Rangers. Ferguson lập tức tới phòng tắm hơi cùng bạn thân như muốn cố quên đi thực tại.
May mắn thay, khi trở về nhà lúc nửa đêm, mẹ Ferguson bảo rằng lúc tối, người quản lý tới nhà và yêu cầu Ferguson gọi điện cho ông ta càng sớm càng tốt. Bên kia đầu dây điện thoại, một đề nghị mới được đưa ra: Ông phải có mặt ở khách sạn Bath vào trưa ngày mai để chuẩn bị cho trận đấu gặp Rangers.
Điều kỳ diệu đã xảy ra. Ferguson lập hat-trick, phá bỏ lời nguyền kéo dài suốt lịch sử tại chính sân bóng huyền thoại Ibrox với các chân sút của đội khách. Màn trình diễn đó đưa Ferguson tới Dunfermline, cây cầu nối trực tiếp đưa Ferguson tới đại lộ danh vọng mang tên Rangers. Mùa giải thứ hai tại Dunfermline, ông ghi 45 bàn chỉ sau 51 trận và như đã biết, phá bỏ kỷ lục chuyển nhượng khi chuyển tới Rangers.
Nhưng rõ ràng, ông trời không muốn Ferguson hoàn thành tâm nguyện đời cầu thủ. David White, HLV trưởng mới được bổ nhiệm của Rangers lại có ác cảm với Ferguson. Ông ta tìm mọi cách “dìm hàng” tiền đạo đầy tài năng ấy, mà tiêu biểu là ép Ferguson... chơi hậu vệ biên.
Trận chung kết Cúp Quốc gia năm 1969, White bắt Ferguson theo kèm đội trưởng Billy McNeill của Celtic. Không khó để dự đoán, Ferguson thất bại toàn tập trong nhiệm vụ “bất khả thi” đó. White có cho mình cái cớ không thể phù hợp hơn và đẩy Ferguson, một lần nữa, xuống đội trẻ.
Tại Rangers, Ferguson còn gặp một biến cố nữa. Vợ ông, bà Cathy Holding - đồng nghiệp cũ ở nhà máy - thậm chí đã phải tham gia phiên điều trận nội bộ với giám đốc quan hệ công chúng là Willie Allison vì tín ngưỡng Công giáo của mình. Rangers là CLB theo đạo Tin Lành và họ nghi ngại sự xuất hiện của Cathy trong cuộc đời Ferguson là mầm mống hủy hoại sự đoàn kết của đội sau này. Một suy diễn mà theo lời kể của Sir Alex trong cuốn tự truyện là “vớ vẩn và chết dẫm”.
VẬN MỆNH MỚI TRONG NGHỀ
Ai đó đã nói, khi cánh cửa này đóng lại cũng là lúc cánh cửa khác mở ra. Thất bại với nghề cầu thủ hóa ra đã mở toang một chân trời mới trong nghiệp bóng đá của Ferguson. Nhờ tấm bằng HLV hạng B và kinh nghiệm làm chủ tịch công đoàn ở nhà máy Remington Rand, Sir Alex được BLĐ Falkirk tin tưởng giao phó trọng trách cầu thủ kiêm HLV năm 1973. Tới năm 1974, ông chính thức nhận phù hiệu huấn luyện đầu tiên.
Mùa hè năm ấy, do John Penrice lên nắm quyền nên Ferguson phải quay về vị trí cầu thủ quen thuộc. Và ông đã chọn một ngã rẽ hoàn toàn mới, là nhận công việc HLV toàn thời gian tại Đông Stirlingshire . Với nhiều người, đó là bước thụt lùi của Ferguson.
Điều kiện làm việc tại Đông Stirlingshire không thể tồi tệ hơn. Đội xếp hạng 16 ở giải hạng Nhì mùa trước, lượng khán giả trung bình tới sân khoảng 400 người và biên chế CLB chỉ vỏn vẹn 12 cầu thủ, không bao gồm bất kể... thủ môn đúng nghĩa nào. 2.000 bảng là toàn bộ những gì ban điều hành giao cho Alex Ferguson trong nhiệm vụ khôi phục đội bóng.
Alex Ferguson là con người có thể xoay chuyển lịch sử của đội bóng, dù đó là một CLB vô danh ở miền quê Scotland như Đông Stirlingshire hay đó là một Man Utd lẫy lừng khắp cõi trời Âu.
Alex Ferguson là con người có thể xoay chuyển lịch sử của đội bóng, dù đó là một CLB vô danh ở miền quê Scotland như Đông Stirlingshire hay đó là một Man Utd lẫy lừng khắp cõi trời Âu.
Nhưng với Sir Alex, đó là đặc ân. Từ đây, ông sẽ được vùng vẫy thoải mái, điều hành theo ý muốn của mình. Ông nhanh chóng đưa ra các quy chuẩn khắt khe về ứng xử và ăn mặc. Văn hóa “mổ băng đối thủ” cũng đã xuất hiện.
Ferguson tận dụng tối đa thời gian để truyền bá niềm tin nơi cầu thủ, đồng thời lợi dụng sức mạnh của truyền thông khi kết thân cùng hàng loạt tờ báo địa phương. Tờ Falkirk Herald vốn trước kia có xu hướng “ăn theo” đội lớn, bỗng chốc quay sang bảo vệ Đông Stirlingshire bằng tuyên bố “Họ là nạn nhân của nền bóng đá bất công”.
Sau 117 ngày và 17 trận Ferguson nắm quyền, Đông Stirlingshire đã leo lên vị trí thứ 3 trên BXH. Chủ tịch CLB, Willie Muirhead không thể giấu nổi cảm xúc: “Ông ta là nhân vật thay đổi lịch sử đội bóng”.
QUYỀN LỰC TỐI THƯỢNG
Trong muôn vàn lý do giải thích cho triều đại kéo dài tới 27 năm của Sir Alex tại Old Trafford, một chi tiết dễ nhận ra: Ông nắm quyền lực tối thượng trong tay. Sir Alex giống như Wenger, không phải mẫu HLV chuyên môn đơn thuần. Ông là dạng quản lý tối cao trong mọi vấn đề. Đặc điểm này dần bộc lộc chỉ ít lâu sau khi Sir Alex nắm quyền tại Đông Stirlingshire.
St.Mirren, một CLB hạng Hai khác đánh tiếng mời Ferguson. Sau khi tham khảo ý kiến của tiền bối Jock Stein (HLV từng cố gắng đưa Ferguson tới Dunfermline), Ferguson chọn phương án xê dịch dù vô cùng biết ơn những gì Đông Stirlingshire đã làm cho mình. Sức chứa 50.000 khán giả ở SVĐ của St.Mirren hiển nhiên là bến đỗ phù hợp hơn với HLV giàu tham vọng như Ferguson.
Hai mùa giải đầu, Sir Alex chỉ giúp St.Mirren cán đích ở hạng 6 giải hạng Nhì. Đến năm thứ ba, ông thực hiện cuộc cách mạng trên diện rộng nhằm tạo ra cú bật nhảy phi thường. 18 cầu thủ trong diện “sao số” bị thanh lý, Tony Fitzpatrick - tiền đạo 18 tuổi được chọn làm đội trưởng mới, Jackie Copland cập bến từ Dundee United.
Fitzpatrick đã xấu hổ tới nỗi không thốt lên lời nào trong buổi tập đầu tiên dưới tư cách đội trưởng. Anh ta còn bị Ferguson mắng mỏ vì khuôn mặt hiện lên mồn một hai chữ “ngượng ngùng” khi được yêu cầu phát biểu trong phòng thay đồ sau một thắng lợi 5-0. “Cậu tìm cái quái gì đấy? Chúng ta đã thắng đậm cơ mà|, Ferguson hét thẳng vào mặt Fitzpatrick.
Sir Alex có phẩm chất của một nghệ nhân truyền cảm hứng bóng đá cho mọi người. Như trong bức ảnh này, mọi thứ tưởng bình dị tại một buổi tập bình thường nhưng thực sự đó là một ngày trọng đại 07/11/1986, khi Alex vừa được bổ nhiệm là HLV trưởng của M.U.
Sir Alex có phẩm chất của một nghệ nhân truyền cảm hứng bóng đá cho mọi người. Như trong bức ảnh này, mọi thứ tưởng bình dị tại một buổi tập bình thường nhưng thực sự đó là một ngày trọng đại 07/11/1986, khi Alex vừa được bổ nhiệm là HLV trưởng của M.U.
Nhưng Fitzpatrick phải thừa nhận, Ferguson không bao giờ sai. Cá tính lớn nhất của một tập thể chính là tập thể ấy và những gì Sir Alex đã làm, tuy làm phật lòng nhiều người, cũng đều là hướng tới một đội bóng toàn vẹn nói không với nạn “quyền lực ngầm phòng thay đồ”. Chọn một cầu thủ trẻ đeo băng thủ quân cũng có nghĩa là cào bằng mọi giá trị trong CLB.
Mùa đầu tiên ở giải hạng Nhất không mấy dễ dàng cho tân binh St.Mirren, nhà vô địch giải hạng Nhì năm trước (91 bàn thắng sau 39 trận). Đội đứng ngay trên vị trí xuống hạng. Những kẻ vốn đã “nóng mắt” với Ferguson từ lâu xem đây là cơ hội để tống cổ ông ra đường.
Các thành viên trong hội đồng quản trị được triệu tập họp gấp. Bản báo cáo ghi chú 13 điều sai trái Alex Ferguson phạm phải trong hợp đồng lao đồng được soạn sẵn. Đỉnh điểm trong số này là vụ Ferguson cấm cửa thư ký CLB và chỉ làm việc thông qua người trợ lý (do cô này không xử lý các loại chi phí miễn thuế đúng tiến độ Ferguson yêu cầu).
Chủ tịch Willie Todd chê Ferguson là “thiếu năng lực của một nhà quản lý”, trước khi ban trát sa thải.
BƯỚC ĐẠI NHẢY VỌT
Willie Todd đâu biết rằng, đó là quyết định khiến ông ta ân hận cả đời. Năm 1978, Jock Stein nhận lời mời chuyển tới Leeds United. Ghế thuyền trưởng ở Celtic bị bỏ trống. Billy McNeill - HLV đương nhiệm của Aberdeen, cũng chính là đội trưởng huyền thoại của Celtic, người từng gián tiếp khiến Alex Ferguson bật bãi khỏi Rangers - được gọi về tiếp quản vị trí người đứng đầu Celtic. Thế là, Ferguson về Aberdeen.
Từ đây, một Alex Ferguson mà chúng ta biết tới chính thức được hình thành và hoàn thiện trong hình khối toàn vẹn nhất. Ông thừa hưởng thế hệ cầu thủ đầy tài năng của bóng đá Scotland gồm Alex McLeish, Gordon Strachan, Jim Leighton, Steve Archibald…
Bản thân Aberdeen từ lâu đã là thế lực phương Bắc. Dù vậy, trong suốt 70 năm qua, chỉ một lần Aberdeen vô địch quốc gia. Một nỗi buồn ghê gớm. Nhiệm vụ của Ferguson là đưa đội bóng ấy vươn tới đỉnh cao mà lẽ ra, họ phải giành được từ lâu rồi.
Alex Ferguson đòi hỏi một đội quân hung hăng với các “đặc công” thừa sự tự tin để “lật đổ chính quyền” đã chịu ách thống trị quá lâu của thành Glasgow. Nhờ sức mạnh truyền thông - ngón đòn tuy cũ mà mới của Ferguson, lòng hận thù Celtic và Rangers bên trong tập thể Aberdeen dần trở thành những suy nghĩ tích cực như phản xạ tự nhiên bám rễ vào đời sống tinh thần cầu thủ nơi đây. Hễ nhắc tới hai cái tên kia, đám học trò của Ferguson sẽ nổi xung và sẵn sàng nuốt chửng mọi lời tán dương.
Như một thói quen, Alex Ferguson bẻ cong những giá trị xưa cũ. Trung vệ Willie Miller, cầu thủ vĩ đại nhất lịch sử của Aberdeen (cống hiến toàn bộ sự nghiệp 18 năm tại đây), thường xuyên bị so sánh với những người đồng nghiệp ở St.Mirren.
Hành trình 23 năm gắn bó với Man Utd đã tạc vào lịch sử bóng đá thế giới một Sir Alex vĩ đại theo cách rất Riêng và Duy Nhất.
Hành trình 23 năm gắn bó với Man Utd đã tạc vào lịch sử bóng đá thế giới một Sir Alex vĩ đại theo cách rất Riêng và Duy Nhất.
Nhưng có một nét mới trong phong cách huấn luyện của Ferguson tại Aberdeen: Ông cho phép cầu thủ bày tỏ nguyện vọng cũng như tâm tư của mình. Vài tháng sau khi nhậm chức, Ferguson mở toang cánh cửa phòng riêng của mình và đề nghị từng người vào nói chuyện.
Chủ yếu là những phàn nàn, thái độ không hài lòng với chiến thuật, kỹ năng quản lý của vị HLV độc tài. Phần lớn đều tin rằng, Ferguson sẽ thay đổi, chí ít là mềm mỏng hơn sau buổi nói chuyện hôm ấy. Rồi sao nữa?
Thì ra, Sir Alex chỉ lắng nghe, nhưng không thỏa hiệp. Ông làm vậy để cho thấy, mình luôn dành sự tôn trọng cho các học trò. Và chấm hết. Sau tất cả, mọi thứ vẫn sẽ diễn ra theo ý muốn của Ferguson. Ông muốn tất cả hiểu rằng, giữa ông và cầu thủ luôn tồn tại một cây cầu đủ xa để giữ khoảng cách tướng - lính, đủ gần để duy trì bầu không khí ôn hòa trong đường hầm.
Một cách thị uy quyền lực đầy tinh tế, nhưng làm bật rõ quyền năng của Sir Alex. Ông đã cách mạng hóa nghệ thuật tâm lý chiến tới cảnh giới mà mọi ý kiến đưa ra đều không tồn tại sự phản bác. Các cầu thủ cứ thế ngoan ngoãn nghe lời và sau cùng, họ cũng chẳng hề chịu thiệt. Những gì Sir Alex đạt được cùng Aberdeen và đặc biệt là Man Utd đã chứng minh tất cả.
Sir Alex không vĩ đại vì những cuộc cải tổ chiến thuật mang tính thế kỷ giống Rinus Michels hay Valeriy Lobanovskyi. Sir Alex cũng không phải thợ săn kỷ lục bị ám ảnh bởi những thống kê. Sir Alex vĩ đại vì đã định nghĩa lại những chiến thắng theo cách đơn giản nhất nhưng cũng là ám ảnh nhất.
Một cách rất Sir Alex: Là riêng, là duy nhất.
Ngày 31/12, ngày cuối cùng của năm và là ngày sinh của một nhân vật lỗi lạc trong làng bóng đá thế giới: Sinh nhật lần thứ 75 của Sir Alex Ferguson. Hơn 3 năm kể từ ngày ông rời nhiệm sở lui về hậu trường, cái tên Sir Alex Ferguson vẫn thường xuyên xuất hiện trong các buổi nói chuyện như đề tài được quan tâm nhất trên các mặt báo. Dù Sir Alex đã rời xa ống kính máy quay thì thương hiệu M.U sẽ mãi mãi gắn chặt với tên tuổi của ông, như một sự ghi nhận về chiến lược gia xuất chúng nhất lịch sử bóng đá Anh.
Không giống như đại đa số HLV mang tính biểu tượng khác, thành công của Sir Alex trong cabin huấn luyện không chịu ảnh hưởng quá nhiều bởi các yếu tố chiến thuật hay những cuộc cách mạng bóng đá trong thời đại. Cách tiếp cận vinh quang của Sir Alex, dù đôi lúc bị đám đông phản đối, mang đậm bản sắc và cá tính thuần khiết của chính con người này, chủ nhân của 50 danh hiệu tập thể và 70 giải thưởng cá nhân lớn nhỏ.
Trong một bối cảnh cho trước và những nguyên liệu có sẵn hạn chế về mặt số lượng, Sir Alex vẫn biết cách biến những món ăn bình dân thành thức quà làm nao nức lòng người. Tính kiên định tới tuyệt đối và thậm chí là tự kiêu của Sir Alex khiến những đối thủ trực tiếp của ông cũng phải nghiêng mình ngã mũ.
Hôm nay, trong ngày cuối cùng của năm 2016, chúng ta sẽ nói về Sir Alex - biểu tượng bóng đá và văn hóa không chỉ gói gọn trong phạm vi thành phố Manchester, mà còn là toàn cõi lãnh thổ nước Anh.
HỌC HUẤN LUYỆN TỪ NGOÀI ĐƯỜNG PITCH
16 tuổi, Alex Ferguson, con trai của một thợ đóng tàu tại Govan, Scotland chập chững những bước đi đầu tiên trong nghề cầu thủ. Queen's Park, một CLB nghiệp dư đã phát hiện tài năng và trao cơ hội cho Sir Alex. Nhưng viên gạch đầu tiên giúp định hình nên nhân cách của HLV xuất sắc bậc nhất sau này không mấy liên quan tới bóng đá. Đó là nhà máy Remington Rand, nơi Sir Alex tham gia khóa quản trị viên tập sự suốt 5 năm liền (1968-1962).
Ngoài giờ đá bóng, lịch trình hàng ngày của chàng trai Alex là bắt xe buýt từ khu tập thể tại Govan, đi về hướng Tây Nam ở Glasgow tới Hilington, nơi ông sẽ theo học để trở thành một nhân viên chế tạo máy đánh chữ sau này.
Vào cùng đợt với Ferguson còn có 6 người bạn đồng trang lứa khác. Gọi là “tập sự” cho “sang mồm” chứ thực ra, họ chỉ đơn thuần là những công nhân bậc cao trong một công ty chuyên xuất khẩu máy đánh chữ mà thôi. Tất nhiên, tầng lớp bình dân tới từ phía Bắc đều có chung sở thích là bóng đá.
Janette Campbell, nữ nhân viên đánh máy chính thức kể lại, sau giờ làm, đám đàn ông con trai thường kéo nhau tới các trại bóng đá. Và ai nấy đều chăm chú lắng nghe những câu chuyện về bóng đá mà “cầu thủ” Ferguson thao thao bất tuyệt. Những mẩu chuyện trong thời đại khan hiếm thông tin ngày ấy chẳng khác nào liều doping với những “con người bóng đá”. Nhờ chúng, mọi người tôn Ferguson làm “thủ lĩnh”.
Chàng trai Alex Ferguson, với tính cách kiên cường của người Scott chính hiệu, đã tạo vị thế cho mình bằng bản lĩnh chính trị và đức hy sinh, những yếu tố cơ bản để phát triển thành một nhà cầm quân đại tài sau này.
Thực ra, bóng đá chỉ là phần phụ. Sức nặng của tiếng nói của Alex Ferguson tới từ bản lĩnh chính trị và đức hy sinh của cậu. Chàng trai trẻ năm nào luôn đứng ra thay mặt anh em đòi hỏi quyền bình đẳng cho người lao động. Ở Govan, người ta không gọi cậu bằng cái tên thuần chất Anh “Alex”. Họ gọi cậu là “Alec” như muốn ám chỉ một người Anh ưu tú của thế hệ mới.
Hết khóa tập sự, Alex Ferguson tiếp tục sắm vai chuyên viên thương mại thêm 12 tháng. Tuổi 22, ông đưa ra quyết định phải trở thành cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp, vì bóng đá là đam mê lớn nhất cuộc đời. Nhưng ông không thích “đá bóng” đơn thuần mà còn thích “nói về bóng đá” như phần việc thường làm ở nhà máy, tức là những vị trí cao cấp hơn trong ngành công nghiệp này.
Vậy nên, ngay thời khắc xỏ giày vào sân chơi bóng nhà nghề mỗi dịp cuối tuần, Ferguson liền học thêm khóa đào tạo chứng chỉ B bằng HLV để mỗi mùa hè, khi mùa giải khép lại, lại được ra thực địa rèn giũa khả năng kể chuyện và truyền giáo kia.
LÀM CẦU THỦ LÀ MỘT BẤT CÔNG
Nếu sự nghiệp huấn luyện của Sir Alex đầy ắp những vinh quang thì đời đá bóng của ông lại chẳng mấy suôn sẻ, bất chấp thực tế ông từng là cầu thủ có giá trị chuyển nhượng cao nhất Scotland khi chuyển tới Rangers mùa hè năm 1967 với giá 65.000 bảng. Thật ngạc nhiên, phải không?
Mọi thứ đã chẳng mấy suôn sẻ từ đầu. Ước mơ lớn nhất ngày trẻ của Ferguson là khoác áo Rangers, nhưng cha và anh trai ông lại là fan của Celtic - đối thủ không đội trời chung của Rangers. Năm 1961, khi Ferguson thổ lộ giấc mơ thầm kín ấy, cha ông, người vừa may mắn chữa khỏi căn bệnh ung thư đường ruột đã nói: “Con không được phép phá vỡ truyền thống gia đình”.
Bến đỗ thứ hai của Ferguson là St.Johnstone, 3 năm sau khi chính thức được bản đồ bóng đá Scotland ghi danh. Tuy nhiên, vì một lý do nào đó, HLV trưởng không cho Ferguson tham gia vào thành phần đội một. Ông bị đẩy đẩy xuống đội trẻ Muirton Park, nơi khoảng... 40 khán giả, chủ yếu là phụ huynh cầu thủ tới cổ vũ chiều thứ sáu hàng tuần. Thậm chí, chuyện đã có thể tồi tệ hơn khi Ferguson dính chấn thương nghiêm trọng trong trận đấu gặp Airdie, tưởng phải giã từ sự nghiệp.
Hết chấn thương, các cơn ác mộng khác tiếp tục ập đến. Trong 3 trận Ferguson ra sân, đội toàn thua và thủng lưới... 24 quả. Ở nhà, các thành viên trong gia đình bắt đầu hết kiên nhẫn với sự nghiệp cầu thủ “chẳng ra đâu với đâu” của Ferguson. Đó là lúc mà cả nhà Ferguson lên kế hoạch sang Canada định cư, chỉ còn chờ đứa con cứng đầu đặt bút khai hồ sơ.
Sự nghiệp cầu thủ đầy rẫy những gian truân chính là những lò lửa tôi luyện nên một bậc thầy chiến thuật, một nhạc trưởng lỗi lạc tại Nhà hát của những giấc mơ Old Trafford.
Vào ngày thứ Sáu, cả bầu trời như sụp đổ trước mặt Ferguson. Người quản lý của ông nhận điện thoại từ bạn gái của anh trai Ferguson, nói rằng ông bị cảm cúm và không thể góp mặt trong trận đấu gặp Rangers. Ferguson lập tức tới phòng tắm hơi cùng bạn thân như muốn cố quên đi thực tại.
May mắn thay, khi trở về nhà lúc nửa đêm, mẹ Ferguson bảo rằng lúc tối, người quản lý tới nhà và yêu cầu Ferguson gọi điện cho ông ta càng sớm càng tốt. Bên kia đầu dây điện thoại, một đề nghị mới được đưa ra: Ông phải có mặt ở khách sạn Bath vào trưa ngày mai để chuẩn bị cho trận đấu gặp Rangers.
Điều kỳ diệu đã xảy ra. Ferguson lập hat-trick, phá bỏ lời nguyền kéo dài suốt lịch sử tại chính sân bóng huyền thoại Ibrox với các chân sút của đội khách. Màn trình diễn đó đưa Ferguson tới Dunfermline, cây cầu nối trực tiếp đưa Ferguson tới đại lộ danh vọng mang tên Rangers. Mùa giải thứ hai tại Dunfermline, ông ghi 45 bàn chỉ sau 51 trận và như đã biết, phá bỏ kỷ lục chuyển nhượng khi chuyển tới Rangers.
Nhưng rõ ràng, ông trời không muốn Ferguson hoàn thành tâm nguyện đời cầu thủ. David White, HLV trưởng mới được bổ nhiệm của Rangers lại có ác cảm với Ferguson. Ông ta tìm mọi cách “dìm hàng” tiền đạo đầy tài năng ấy, mà tiêu biểu là ép Ferguson... chơi hậu vệ biên.
Trận chung kết Cúp Quốc gia năm 1969, White bắt Ferguson theo kèm đội trưởng Billy McNeill của Celtic. Không khó để dự đoán, Ferguson thất bại toàn tập trong nhiệm vụ “bất khả thi” đó. White có cho mình cái cớ không thể phù hợp hơn và đẩy Ferguson, một lần nữa, xuống đội trẻ.
Tại Rangers, Ferguson còn gặp một biến cố nữa. Vợ ông, bà Cathy Holding - đồng nghiệp cũ ở nhà máy - thậm chí đã phải tham gia phiên điều trận nội bộ với giám đốc quan hệ công chúng là Willie Allison vì tín ngưỡng Công giáo của mình. Rangers là CLB theo đạo Tin Lành và họ nghi ngại sự xuất hiện của Cathy trong cuộc đời Ferguson là mầm mống hủy hoại sự đoàn kết của đội sau này. Một suy diễn mà theo lời kể của Sir Alex trong cuốn tự truyện là “vớ vẩn và chết dẫm”.
VẬN MỆNH MỚI TRONG NGHỀ
Ai đó đã nói, khi cánh cửa này đóng lại cũng là lúc cánh cửa khác mở ra. Thất bại với nghề cầu thủ hóa ra đã mở toang một chân trời mới trong nghiệp bóng đá của Ferguson. Nhờ tấm bằng HLV hạng B và kinh nghiệm làm chủ tịch công đoàn ở nhà máy Remington Rand, Sir Alex được BLĐ Falkirk tin tưởng giao phó trọng trách cầu thủ kiêm HLV năm 1973. Tới năm 1974, ông chính thức nhận phù hiệu huấn luyện đầu tiên.
Mùa hè năm ấy, do John Penrice lên nắm quyền nên Ferguson phải quay về vị trí cầu thủ quen thuộc. Và ông đã chọn một ngã rẽ hoàn toàn mới, là nhận công việc HLV toàn thời gian tại Đông Stirlingshire . Với nhiều người, đó là bước thụt lùi của Ferguson.
Điều kiện làm việc tại Đông Stirlingshire không thể tồi tệ hơn. Đội xếp hạng 16 ở giải hạng Nhì mùa trước, lượng khán giả trung bình tới sân khoảng 400 người và biên chế CLB chỉ vỏn vẹn 12 cầu thủ, không bao gồm bất kể... thủ môn đúng nghĩa nào. 2.000 bảng là toàn bộ những gì ban điều hành giao cho Alex Ferguson trong nhiệm vụ khôi phục đội bóng.
Alex Ferguson là con người có thể xoay chuyển lịch sử của đội bóng, dù đó là một CLB vô danh ở miền quê Scotland như Đông Stirlingshire hay đó là một Man Utd lẫy lừng khắp cõi trời Âu.
Alex Ferguson là con người có thể xoay chuyển lịch sử của đội bóng, dù đó là một CLB vô danh ở miền quê Scotland như Đông Stirlingshire hay đó là một Man Utd lẫy lừng khắp cõi trời Âu.
Nhưng với Sir Alex, đó là đặc ân. Từ đây, ông sẽ được vùng vẫy thoải mái, điều hành theo ý muốn của mình. Ông nhanh chóng đưa ra các quy chuẩn khắt khe về ứng xử và ăn mặc. Văn hóa “mổ băng đối thủ” cũng đã xuất hiện.
Ferguson tận dụng tối đa thời gian để truyền bá niềm tin nơi cầu thủ, đồng thời lợi dụng sức mạnh của truyền thông khi kết thân cùng hàng loạt tờ báo địa phương. Tờ Falkirk Herald vốn trước kia có xu hướng “ăn theo” đội lớn, bỗng chốc quay sang bảo vệ Đông Stirlingshire bằng tuyên bố “Họ là nạn nhân của nền bóng đá bất công”.
Sau 117 ngày và 17 trận Ferguson nắm quyền, Đông Stirlingshire đã leo lên vị trí thứ 3 trên BXH. Chủ tịch CLB, Willie Muirhead không thể giấu nổi cảm xúc: “Ông ta là nhân vật thay đổi lịch sử đội bóng”.
QUYỀN LỰC TỐI THƯỢNG
Trong muôn vàn lý do giải thích cho triều đại kéo dài tới 27 năm của Sir Alex tại Old Trafford, một chi tiết dễ nhận ra: Ông nắm quyền lực tối thượng trong tay. Sir Alex giống như Wenger, không phải mẫu HLV chuyên môn đơn thuần. Ông là dạng quản lý tối cao trong mọi vấn đề. Đặc điểm này dần bộc lộc chỉ ít lâu sau khi Sir Alex nắm quyền tại Đông Stirlingshire.
St.Mirren, một CLB hạng Hai khác đánh tiếng mời Ferguson. Sau khi tham khảo ý kiến của tiền bối Jock Stein (HLV từng cố gắng đưa Ferguson tới Dunfermline), Ferguson chọn phương án xê dịch dù vô cùng biết ơn những gì Đông Stirlingshire đã làm cho mình. Sức chứa 50.000 khán giả ở SVĐ của St.Mirren hiển nhiên là bến đỗ phù hợp hơn với HLV giàu tham vọng như Ferguson.
Hai mùa giải đầu, Sir Alex chỉ giúp St.Mirren cán đích ở hạng 6 giải hạng Nhì. Đến năm thứ ba, ông thực hiện cuộc cách mạng trên diện rộng nhằm tạo ra cú bật nhảy phi thường. 18 cầu thủ trong diện “sao số” bị thanh lý, Tony Fitzpatrick - tiền đạo 18 tuổi được chọn làm đội trưởng mới, Jackie Copland cập bến từ Dundee United.
Fitzpatrick đã xấu hổ tới nỗi không thốt lên lời nào trong buổi tập đầu tiên dưới tư cách đội trưởng. Anh ta còn bị Ferguson mắng mỏ vì khuôn mặt hiện lên mồn một hai chữ “ngượng ngùng” khi được yêu cầu phát biểu trong phòng thay đồ sau một thắng lợi 5-0. “Cậu tìm cái quái gì đấy? Chúng ta đã thắng đậm cơ mà|, Ferguson hét thẳng vào mặt Fitzpatrick.
Sir Alex có phẩm chất của một nghệ nhân truyền cảm hứng bóng đá cho mọi người. Như trong bức ảnh này, mọi thứ tưởng bình dị tại một buổi tập bình thường nhưng thực sự đó là một ngày trọng đại 07/11/1986, khi Alex vừa được bổ nhiệm là HLV trưởng của M.U.
Sir Alex có phẩm chất của một nghệ nhân truyền cảm hứng bóng đá cho mọi người. Như trong bức ảnh này, mọi thứ tưởng bình dị tại một buổi tập bình thường nhưng thực sự đó là một ngày trọng đại 07/11/1986, khi Alex vừa được bổ nhiệm là HLV trưởng của M.U.
Nhưng Fitzpatrick phải thừa nhận, Ferguson không bao giờ sai. Cá tính lớn nhất của một tập thể chính là tập thể ấy và những gì Sir Alex đã làm, tuy làm phật lòng nhiều người, cũng đều là hướng tới một đội bóng toàn vẹn nói không với nạn “quyền lực ngầm phòng thay đồ”. Chọn một cầu thủ trẻ đeo băng thủ quân cũng có nghĩa là cào bằng mọi giá trị trong CLB.
Mùa đầu tiên ở giải hạng Nhất không mấy dễ dàng cho tân binh St.Mirren, nhà vô địch giải hạng Nhì năm trước (91 bàn thắng sau 39 trận). Đội đứng ngay trên vị trí xuống hạng. Những kẻ vốn đã “nóng mắt” với Ferguson từ lâu xem đây là cơ hội để tống cổ ông ra đường.
Các thành viên trong hội đồng quản trị được triệu tập họp gấp. Bản báo cáo ghi chú 13 điều sai trái Alex Ferguson phạm phải trong hợp đồng lao đồng được soạn sẵn. Đỉnh điểm trong số này là vụ Ferguson cấm cửa thư ký CLB và chỉ làm việc thông qua người trợ lý (do cô này không xử lý các loại chi phí miễn thuế đúng tiến độ Ferguson yêu cầu).
Chủ tịch Willie Todd chê Ferguson là “thiếu năng lực của một nhà quản lý”, trước khi ban trát sa thải.
BƯỚC ĐẠI NHẢY VỌT
Willie Todd đâu biết rằng, đó là quyết định khiến ông ta ân hận cả đời. Năm 1978, Jock Stein nhận lời mời chuyển tới Leeds United. Ghế thuyền trưởng ở Celtic bị bỏ trống. Billy McNeill - HLV đương nhiệm của Aberdeen, cũng chính là đội trưởng huyền thoại của Celtic, người từng gián tiếp khiến Alex Ferguson bật bãi khỏi Rangers - được gọi về tiếp quản vị trí người đứng đầu Celtic. Thế là, Ferguson về Aberdeen.
Từ đây, một Alex Ferguson mà chúng ta biết tới chính thức được hình thành và hoàn thiện trong hình khối toàn vẹn nhất. Ông thừa hưởng thế hệ cầu thủ đầy tài năng của bóng đá Scotland gồm Alex McLeish, Gordon Strachan, Jim Leighton, Steve Archibald…
Bản thân Aberdeen từ lâu đã là thế lực phương Bắc. Dù vậy, trong suốt 70 năm qua, chỉ một lần Aberdeen vô địch quốc gia. Một nỗi buồn ghê gớm. Nhiệm vụ của Ferguson là đưa đội bóng ấy vươn tới đỉnh cao mà lẽ ra, họ phải giành được từ lâu rồi.
Alex Ferguson đòi hỏi một đội quân hung hăng với các “đặc công” thừa sự tự tin để “lật đổ chính quyền” đã chịu ách thống trị quá lâu của thành Glasgow. Nhờ sức mạnh truyền thông - ngón đòn tuy cũ mà mới của Ferguson, lòng hận thù Celtic và Rangers bên trong tập thể Aberdeen dần trở thành những suy nghĩ tích cực như phản xạ tự nhiên bám rễ vào đời sống tinh thần cầu thủ nơi đây. Hễ nhắc tới hai cái tên kia, đám học trò của Ferguson sẽ nổi xung và sẵn sàng nuốt chửng mọi lời tán dương.
Như một thói quen, Alex Ferguson bẻ cong những giá trị xưa cũ. Trung vệ Willie Miller, cầu thủ vĩ đại nhất lịch sử của Aberdeen (cống hiến toàn bộ sự nghiệp 18 năm tại đây), thường xuyên bị so sánh với những người đồng nghiệp ở St.Mirren.
Hành trình 23 năm gắn bó với Man Utd đã tạc vào lịch sử bóng đá thế giới một Sir Alex vĩ đại theo cách rất Riêng và Duy Nhất.
Hành trình 23 năm gắn bó với Man Utd đã tạc vào lịch sử bóng đá thế giới một Sir Alex vĩ đại theo cách rất Riêng và Duy Nhất.
Nhưng có một nét mới trong phong cách huấn luyện của Ferguson tại Aberdeen: Ông cho phép cầu thủ bày tỏ nguyện vọng cũng như tâm tư của mình. Vài tháng sau khi nhậm chức, Ferguson mở toang cánh cửa phòng riêng của mình và đề nghị từng người vào nói chuyện.
Chủ yếu là những phàn nàn, thái độ không hài lòng với chiến thuật, kỹ năng quản lý của vị HLV độc tài. Phần lớn đều tin rằng, Ferguson sẽ thay đổi, chí ít là mềm mỏng hơn sau buổi nói chuyện hôm ấy. Rồi sao nữa?
Thì ra, Sir Alex chỉ lắng nghe, nhưng không thỏa hiệp. Ông làm vậy để cho thấy, mình luôn dành sự tôn trọng cho các học trò. Và chấm hết. Sau tất cả, mọi thứ vẫn sẽ diễn ra theo ý muốn của Ferguson. Ông muốn tất cả hiểu rằng, giữa ông và cầu thủ luôn tồn tại một cây cầu đủ xa để giữ khoảng cách tướng - lính, đủ gần để duy trì bầu không khí ôn hòa trong đường hầm.
Một cách thị uy quyền lực đầy tinh tế, nhưng làm bật rõ quyền năng của Sir Alex. Ông đã cách mạng hóa nghệ thuật tâm lý chiến tới cảnh giới mà mọi ý kiến đưa ra đều không tồn tại sự phản bác. Các cầu thủ cứ thế ngoan ngoãn nghe lời và sau cùng, họ cũng chẳng hề chịu thiệt. Những gì Sir Alex đạt được cùng Aberdeen và đặc biệt là Man Utd đã chứng minh tất cả.
Sir Alex không vĩ đại vì những cuộc cải tổ chiến thuật mang tính thế kỷ giống Rinus Michels hay Valeriy Lobanovskyi. Sir Alex cũng không phải thợ săn kỷ lục bị ám ảnh bởi những thống kê. Sir Alex vĩ đại vì đã định nghĩa lại những chiến thắng theo cách đơn giản nhất nhưng cũng là ám ảnh nhất.
Một cách rất Sir Alex: Là riêng, là duy nhất.
